Privacy bij ziekte: dit zijn jouw rechten
Ziekte kan een scala aan oorzaken hebben. Maar hoe zit het nu precies met je privacy wanneer je ziek wordt? Wat mag je werkgever wél en wat mag hij vooral niét aan je vragen?
We hebben in Europa de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), en zelfs in de Grondwet is opgenomen je recht hebt op privacy (artikel 10). Maar wanneer je ziek wordt vindt er uitwisseling van medische gegevens plaats. Je bent natuurlijk vrij in wat je wel en niet met mensen deelt over je situatie. In dit artikel vertellen wat je werkgever je wel en niet mag vragen, en wat de rol van de arbodienst/bedrijfsarts is. In onderstaande video worden jouw rechten en plichten met betrekking tot ziekte en privacy op een rijtje gezet.
https://www.youtube.com/watch?v=SbQNz2yZFM8
Wat mag je werkgever niét vragen?
Als werknemer heb je recht op privacy. Dat geldt natuurlijk ook wanneer je ziek bent. Dat betekent dat je werkgever niet mag vragen:
- wat je precies mankeert
- wat de oorzaak is
- welke werkzaamheden je wel/niet kunt doen
- of het te maken heeft met je privéleven
- of de ziekte zwangerschap gerelateerd is
De werkgever mag je ook geen aangepast of vervangend werk opdragen zonder advies van de bedrijfsarts.
Wat mag je werkgever wél vragen?
Je werkgever wil graag informatie over je situatie. Dat is best logisch. Bijvoorbeeld hoe lang je niet beschikbaar bent voor werk. Misschien voel je je verplicht op antwoord te geven op alle vragen. Wees ervan bewust dat hij jou alleen de volgende vragen wel mag stellen:
- waar en hoe je te bereiken bent
- hoe lang je verzuim gaat duren
- hoe het zit met je lopende afspraken en werkzaamheden
- of je verzuim door een bedrijfsongeval of verkeersongeval komt
Ook mag de werkgever de arbodienst of bedrijfsarts inschakelen. Bijvoorbeeld om een oordeel te geven over welke werkzaamheden je (nog) wel kan doen. Alleen de bedrijfsarts of de Arboarts mogen jouw medische gegevens verwerken.
Heb je nog vragen? Je kunt hier de brochures ‘Ziekte en arbodienst’ en ‘Langdurig ziek’ downloaden. Je kunt ook gerust een mailtje sturen naar uta@fnv.nl wanneer je behoefte hebt aan advies.
Sta hier eens bij stil: we zitten te veel
Uit onderzoek van TNO blijkt dat 57 procent van de UTA’ers teveel zit. Langdurig zitten brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Zo heb je een grotere kans op vroegtijdig overlijden, en meer kans op hart- en vaatziekten. Tijd om te bewegen!
“Draai een keer in het rond, stamp met je voeten op de grond, zwaai je armen in de lucht, en ga nu zitten met een zucht”. Waarschijnlijk zit jij nu met dit kinderliedje in je hoofd. En in plaats van dit lied de rest van de dag te zingen, is het misschien verstandig om het dansje erbij te gaan doen. 57 procent van het UTA-personeel zit namelijk te veel, zo vertelde Lidewij Renaud van TNO tijdens de Volandis Deskundigendag afgelopen 17 november. Geen verkeerd idee dus om wat vaker te bewegen, want er zitten enkele gezondheidsrisico’s aan langdurig zitten.
Hoelang is te lang?
In 2021 hebben Nederlandse volwassenen van 18 t/m 64 jaar gemiddeld 9,6 uur van de dag zittend doorgebracht, aldus TNO. Men zit in het weekend minder lang dan doordeweeks. In het weekend is dit namelijk 8,4 uur en doordeweeks 10,1 uur. Meer dan de helft van het zitten vindt plaats tijdens het werk. Het gaat hier om gemiddeld 4,6 uur per dag. In de vrije tijd zit men ongeveer 3,2 uur. De overige tijd (1 uur) zitten we in de auto voor het woon-werkverkeer. In 2015 en 2017 waren Nederlanders ‘Europees kampioen zitten’. Het gaat echt om zitten, dus activiteiten met een laag energiegebruik in zittende of (half)liggende houding, maar niet slapend.
In Nederland geldt de algemene beweegrichtlijn om minimaal 150 minuten per week matig-intensief te bewegen. Je kunt hierbij denken aan wandelen en fietsen. Daarnaast wordt ook geadviseerd om minstens twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten te doen.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om zitten te vervangen door fysieke activiteit. Het maakt hierbij niet uit hoe intensief je beweegt, omdat iedere activiteit beter is dan zitten. Voor mensen met een zittend beroep is het goed om regelmatig, bij voorkeur elk halfuur, het zitten te onderbreken met staan of lopen.
Gezondheidsrisico’s
Langdurig zitten hangt samen met een risico op vroegtijdig overleiden, aldus de Gezondheidsraad. Meer dan acht uur zitten per dag kan leiden tot 27 procent meer kans op vroegtijdig overlijden dan als men minder dan vier uur zit. Daarnaast heb je door langdurig te zitten een hoger risico op hart- en vaatziekten. De kans op hart- en vaatziekten is namelijk 74 procent hoger voor mensen die meer dan 8 uur zitten per dag en weinig bewegen, in vergelijking met mensen die minder dan vier uur per dag zitten en erg veel bewegen. Daarnaast zou langdurig zitten ook de kans op diabetes type II, depressieve klachten en sommige vormen van kanker verhogen. Wanneer het zitten met beeldschermwerk wordt gecombineerd, is er ook sprake van een verhoogde kans op klachten aan armen, nek en schouders.
Kom in beweging
Je kunt meer bewegen een onderdeel van je werkdag te maken door elk halfuur even op te staan en door je huis, werkruimte of buiten te lopen. Leg de lat niet te hoog voor jezelf, door meteen aan de beweegnorm te voldoen. Begin met kleine stapjes en kijk naar wat jij leuk vindt om te doen. Het gebruik van een stappenteller kan al een leuke motivator zijn om meer stappen op een dag te zetten. Of ga eens een rondje wandelen in je pauze, of pak wat vaker de fiets of trap. Je kan er ook voor kiezen om de meest favoriete collega te worden door steeds koffie voor anderen te gaan halen.
Ga vooral ook eens in gesprek met je leidinggevende. Je kan bijvoorbeeld vragen om hulpmiddelen, zoals een zit-stabureau of een beweegschema. Uiteindelijk heeft je werkgever er baat bij dat het personeel meer beweegt. Goed voorbeeld doet volgen.
Het moet organisatorisch wel mogelijk zijn om het zitten te onderbreken. Geef niet meteen op als het niet mogelijk is om te gaan staan, maar kijk wat er mogelijk is binnen jouw werk. Zwaai bijvoorbeeld een paar keer met je armen, of haal je schouders een aantal keer op. Heb je alle ruimte? Draai dan een keer in het rond, en doe een dansje. Niet alleen goed voor je gezondheid, maar ook nog eens voor je concentratie en stemming.
